กลุ่มสาระการเรียนรู้รายวิชาภาษาไทย

     1.อักษรสามหมู่ (ประถมศึกษาปีที่2)

       ไตรยางศ์ หรือ อักษรสามหมู่ คือระบบการจัดหมวดหมู่อักษรไทย (เฉพาะรูปพยัญชนะ) ตามลักษณะการผันวรรณยุกต์ ของพยัญชนะแต่ละหมวด เนื่องจากพยัญชนะไทย เมื่อกำกับด้วยวรรณยุกต์หนึ่งๆ แล้วจะมีเสียงวรรณยุกต์ที่แตกต่างกัน การจัดหมวดพยัญชนะ ทำให้การเรียนภาษาไทยง่ายขึ้น ด้วยเหตุนี้ จึงเชื่อว่า ในชั้นแรกนั้น การแบ่งหมวดหมู่พยัญชนะน่าจะทำขึ้นเพื่อประโยชน์ในการแต่งตำราสอนภาษาไทยแก่นักเรียน

คำว่า ไตรยางศ์ มาจากคำในภาษาสันสกฤตว่า ตฺรยฺ (ไตร) ซึ่งแปลว่า สาม รวมกับ อํศ (องศ์) ซึ่งแปลว่า ส่วน ดังนั้น ไตรยางศ์ จึงแปลรวมกันได้ว่าว่า สามส่วน

การจัดหมวดหมู่ไตรยางศ์

ไตรยางศ์มีการจัดหมวดหมู่เพื่อแบ่งพยัญชนะไทยออกเป็น 3 ประเภท ดังนี้

อักษรสูง มี 11 ตัว ได้แก่ ข ฃ ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ษ ส ห 

อักษรกลาง มี 9 ตัว ได้แก่ ก จ ฎ ฏ ด ต บ ป อ 

อักษรต่ำ มี 24 ตัว ได้แก่ ค ฅ ฆ ง ช ซ ฌ ญ ฑ ฒ ณ ท ธ น พ ฟ ภ ม ย ร ล ว ฬ ฮ 

การจัดหมวดหมู่ไตรยางศ์นั้น มีหลักฐานปรากฏครั้งแรกในหนังสือจินดามณี เมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยา เข้าใจว่าเป็นผลงานของพระโหราธิบดีได้แต่งถวายสมเด็จพระนารายณ์มหาราช แต่ยังไม่ปรากฏหลักฐานชัดเจนในเรื่องนี้

ประโยคช่วยจำหมวดหมู่ไตรยางศ์

อักษรสูง

ของ(ข)ของ(ฃ)ฉัน(ฉ)ถูก(ฐ ถ)เผา(ผ)ฝัง(ฝ)เสีย(ศ ษ ส)หาย(ห) 

หรือผี (ผ) ฝาก (ฝ) ถุง (ถ ฐ) ข้าว (ข ฃ) สาร (ศ ษ ส) ให้ (ห) ฉัน (ฉ) 

อักษรกลาง

ไก่(ก)จิก(จ)เด็กตาย(ฎ ฏ)เด็กตาย(ด ต)บน(บ)ปาก(ป)โอ่ง(อ) 

ที่เหลือเป็นอักษรต่ำ

อักษรคู่

ในการจัดหมวดหมู่ไตรยางศ์ อักษรสูงและอักษรต่ำจำนวนหนึ่ง มีลักษณะเสียงอย่างเดียวกันแต่ในพื้นเสียงต่างกัน นั่นคือ พวกหนึ่งมีพื้นเสียงสูง อีกพวกหนึ่งมีพื้นเสียงต่ำ สามารถจัดเป็นคู่ได้ 7 คู่ เรียกว่า "อักษรคู่"

อักษรสูง อักษรต่ำ 

ข ฃ ค ฅ ฆ 

ฉ ช ฌ 

ฐ ถ ฑ ฒ ท ธ 

ผ พ ภ 

ฝ ฟ 

ศ ษ ส ซ 

ห ฮ 

อักษรคู่เหล่านี้ สามารถนำมาใช้ร่วมกันเพื่อผันเสียงวรรณยุกต์ได้ครบ 5 เสียง เช่นเดียวกับอักษรกลาง เช่น

คา - ข่า - ข้า/ค่า - ค้า - ขา 

ฮา - ห่า - ห้า/ฮ่า - ฮ้า - หา 

สำหรับอักษรต่ำที่เหลือ คือ ง ญ ณ น ม ย ร ล ว ฬ จะใช้ ห เป็นอักษรนำเพื่อให้สามารถผันเสียงวรรณยุกต์ได้ครบ เช่น

นา - หน่า - หน้า/น่า - น้า - หนา 

วา - หว่า - หว้า/ว่า - ว้า - หวา 

หมายเหตุ ปัจจุบันไม่มีคำศัพท์คำใดที่ใช้ หณ และ หฬ เป็นพยัญชนะต้น

แหล่งที่มา

http://www.mu.ac.th/e-QuizMarie/html/002/007/thai/test1.htm

2. มาตราตัวสะกดในภาษาไทย (ประถมศึกษาปีที่ 3)    มาตราตัวสะกดมีทั้งที่ใช้ตัวสะกดตรงแม่ และมาตราตัวสะกดที่ไม่ตรงแม่ การเรียนรู้มาตราตัวสะกดต่างๆ ทำให้เขียนและอ่านคำได้ถูกต้อง               มาตราตัวสะกด คือ พยัญชนะที่ผสมอยู่ข้างหลังคำหรือพยางค์ในแม่ ก กา ทำให้แม่ ก กา มีตัวสะกด เช่น มี เมื่อประสมกับ ด ลายเป็น มีด เป็นต้น               มาตรา ก กา หรือแม่ ก กา คือ คำหรือพยางค์ที่ไม่มีตัวสะกด เช่น มา เสือ ตัว มือ เสีย ดำ ฯลฯ ส่วนมาตราตัวสะกดมีทั้งหมด ๘ แม่ คือ กก กด กบ กม เกย เกอว กง กน แบ่งได้ดังนี้ ๑. มาตราตัวสะกดตรงแม่ ใช้ตัวสะกดตัวเดียว มี ๔ มาตรา คือ                             แม่กง ใช้ ง สะกด เช่น หาง ปลิง สอง งง แรง ฯลฯ                             แม่กม ใช้ ม สะกด เช่น ลม แต้ม โสม มุม งอม สนาม ฯลฯ                             แม่เกย ใช้ ย สะกด เช่น สาย ลอย โปรย เฉย ปุ๋ย ฯลฯ                             แม่เกอว ใช้ ว สะกด เช่น แห้ว กาว เปรี้ยว เปลว ฯลฯ                     ๒. มาตราตัวสะกดไม่ตรงแม่ มีตัวสะกดหลายตัวในมาตราเดียวกัน เพราะออกเสียงเหมือนตัวสะกดเดียวกัน มี ๔ มาตรา คือ                             แม่กน ใช้ น ญ ณ ร ล ฬ สะกด เช่น นาน วิญญาณ วานร กาลเวลา พระกาฬ ฯลฯ                             แม่กก ใช้ ก ข ค ฆ สะกด เช่น ปัก เลข วิหค เมฆ ฯลฯ                             แม่กด ใช้ ด จ ช ซ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ต ถ ท ธ ศ ษ ส สะกด เช่น แปด ตรวจ ก๊าซ บงกช กฎหมาย ปรากฏ อิฐ ครุฑวัฒนา เปรต โอสถ บาท โกรธ กระดาษ รส เลิศ ฯลฯ                             แม่กบ ใช้ บ ป ภ พ ฟ สะกด เช่น กลับ บาป ลาภ นพรัตน์ กราฟ ฯลฯ                  แม่ กก            มาตราแม่ กก     เป็นคำที่ประสมกับสระต่างๆ และมี ก เป็นตัวสะกด เช่น ผัก นก เลือก          นอกจากนี้ คำที่ประสมสระต่างๆ และมี ข ค ฆ เป็น ตัวสะกดและ อ่านอ่านออกเสียงอย่าง ก สะกดก็เป็นคำในมาตรากก เช่น สุนัข โชค เมฆ                   แม่ กง             มาตราตัวสะกดแม่ กง  คือ คำที่ประสมด้วยสระต่าง ๆ   และมี ง เป็นตัวสะกด เช่น กลอง ธง กลาง เตียง กางเกง ลิง ผึ้ง   ร้องเพลง แป้ง แกง แห้งแล้ง เป็นต้น           แม่ กด           มาตราแม่ กด คือคำที่ ด เป็นตัวสะกด และคำที่มีเสียง เหมือน ด เป็นตัวสะกดได้แก่คำที่มีตัวสะกดเป็นพยัชนะต่อไปนี้ คือ  จ  ฉ  ช  ฌ  ซ  ฎ  ฏ  ฑ  ฒ  ฐ  ด  ต  ถ  ท  ธ  ศ  ษ  ส   อาจ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ตัวสะกดแม่ กด         แม่ กน      มาตราแม่ กน   คือ  พยางค์ที่ออกเสียงเหมือนมีตัว  "น"   สะกด   พยัญชนะที่ใช้เป็นตัวสะกดในมาตราแม่ กน   ได้แก่   น   ณ   ญ   ร   ล   ฬ ตัวอย่างคำที่มีตัวสะกดในมาตราตัวสะกดแม่ กน         กระตือรือร้น  กันแสง  ขมีขมัน  ขึ้นแท่น  คำประพันธ์  จินดา ชันษา ชุลมุน  ดูหมิ่น  ต้นหว้า  โต๊ะจีน พระชนนี      แม่ กบ         มาตราตัวสะกดแม่ กบ  คำที่ประสมกับสระต่าง ๆ และมี บ เป็นตัวสะกดตรงมาตรา และมี ป พ ภ ฟ เป็นตัวสะกด แต่ออกเสียงเหมือน บ สะกด เช่น ลบ รูป ลาภ ภาพ ยีราฟ เป็นต้น    แม่ กม         มาตราตัวสะกดแม่ กม คือคำที่ประสมด้วยสระต่าง ๆ และมี ม เป็นตัวสะกด ตัวอย่างคำที่มีตัวสะกดในมาตราตัวสะกดแม่ กม                 กระหม่อม คำราม จริยธรรม ชมรม ถล่ม ทะนุถนอม ทิม ทุ่ม บรรทม บังคม เปรมปรีดิ์ พฤติกรรม ภิรมย์ แยม หยาม อาศรม    แม่ เกย         มาตราตัวสะกดแม่ เกย คือคำที่ประสมด้วยสระต่างๆ ย เป็นตัวสะกด ตัวอย่างคำที่มีตัวสะกดในมาตราตัวสะกดแม่ เกย     กระจ้อยร่อย ข่าย ชีวาลัย ทยอย นโยบาย เนย เนื้อทราย เปรียบเปรย พระทัยโพยภัย ภูวไนย เสวย มโนมัย วินัย สาหร่าย แม่ เกอว         มาตราตัวสะกดแม่ เกอว คือคำที่ประสมด้วยสระต่างๆ และมี ว เป็นตัวสะกด ตัวอย่างคำที่มีตัวสะกดในมาตราตัวสะกดแม่ เกอว         กริ้ว  ก๋วยเตี๋ยว  ข้าวยำ  ข่าวลือ  จิ๋ว  เจื้อยแจ้ว ดาวฤกษ์  ต้นงิ้ว  ท้าวไท ทาวน์เฮ้าส์  ประเดี๋ยว  ยั่ว เลิกคิ้ว หิวข้าว  เหว  อ่าว แหล่งที่มา https://sites.google.com/site/thai043/matra-taw-sakd